- Câu chuyện nam thanh niên 20 tuổi đang khỏe mạnh đã tử vong vì viêm tụy cấp khiến người nhiều bất ngờ. Vậy căn bệnh này nguy hiểm tới mức nào?
Bệnh nhân là anh Nguyễn Duy Hưng (20 tuổi, ngụ Đồng Nai). Anh Hưng bị đau bụng, được gia đình đưa tới bệnh viện đa khoa Đồng Nai cấp cứu. Qua thăm khám, xét nghiệm, bác sĩ chẩn đoán anh bị viêm tụy cấp theo dõi hoại tử và chuyển lên bệnh viện Chợ Rẫy điều trị.
Qua 24 ngày điều trị ở bệnh viện Chợ Rẫy với chẩn đoán viêm tụy cấp hoại tử nặng, nam bệnh nhân bị suy thận, phải lọc máu liên tục, dùng kháng sinh loại mạnh điều trị nhiễm trùng.
Trước tình trạng viêm tụy ngày càng nặng, kết quả chụp CT-scan nhận thấy mô tuỵ hoại tử gần như toàn bộ, các bác sĩ đã phẫu thuật với hy vọng mong manh cứu sống bệnh nhân. Sau ca mổ, tình trạng người bệnh không tiến triển và gia đình đã xin đưa về lo hậu sự.
 |
| Viêm tụy cấp hoại tử có thể dẫn tới tử vong |
BS Đoàn Tiến Mỹ - Trưởng khoa gan mật tụy cho hay, viêm tụy cấp là một bệnh lý rất nặng không chỉ ở Việt Nam mà cả nhiều nước trên thế giới.
Tuyến tụy có chức năng nội tiết, tiết hormone insulin và glucagon để giữ ổn định lượng đường trong máu. Đây vừa là cơ quan ngoại tiết, tiết ra các men tiêu hóa thức ăn.
Tình trạng viêm tụy xảy ra khi các men này hoạt hóa trước khi đổ vào ruột non. Men tụy sẽ tấn công chính tuyến tụy, gây tổn thương, viêm hoại tử và có thể đe dọa tính mạng.
Nguyên nhân gây viêm tụy cấp
Ở Việt Nam, 2 nguyên nhân chính dẫn tới viêm tụy cấp là tình trạng sỏi mật và lạm dụng bia rượu. Viêm tụy cũng có thể do dùng thuốc, bệnh lý tự miễn, nhiễm trùng, chấn thương, rối loạn chuyển hóa và tổn thương tụy sau phẫu thuật ổ bụng.
"Viêm tụy cấp diễn tiến thông thường thì 80% là thể nhẹ, 20% diễn tiến thể nặng. Trong thể nặng, khi đã diễn tiến tới hoại tử, xuất huyết thì tỷ lệ ghi nhận từ 40 – 50%, thậm chí lên tới 80 - 90%" – BS Mỹ thông tin.
 |
| Bia rượu là một trong 2 nguyên nhân chính gay ra viêm tụy cấp |
Triệu chứng viêm tụy cấp
* Triệu chứng cơ năng, bao gồm các dấu hiệu sau:
- Đau bụng: đây là dấu hiệu nổi bật nhất, thường xuất hiện một cách đột ngột ở vùng thượng vị, có thể lan lên ngực, ra hai mạng sườn hai bên, xiên ra sau lưng. Đau bụng liên tục, dữ dội kéo dài nhiều giờ, có thể đau khởi phát sau khi ăn. Cũng có khi khởi phát tự nhiên.
- Nôn: đa số người bệnh có nôn hoặc buồn nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau đó nôn ra dịch, nôn xong có thể đỡ đau hoặc không.
- Bí trung đại tiện: do tình trạng liệt ruột cơ năng, người bệnh không trung tiện, không đi ngoài, bụng trướng và đầy tức khó chịu.
- Khó thở: do đau, do tràn dịch màng bụng, màng phổi.
* Triệu chứng toàn thân
- Sốt: thường có sốt nhẹ, có thể sốt cao vì viêm nhiễm đường mật do sỏi, giun hoặc do hoại tử tụy rộng.
- Mạch, huyết áp:
+ Viêm tụy cấp thể nhẹ: tình trạng toàn thân thường không trầm trọng, người bệnh mệt mỏi nhưng tỉnh, mạch, huyết áp ổn định, không khó thở.
+ Viêm tụy cấp thể nặng: có thể có tình trạng sốc, vã mồ hôi, chân tay lạnh, nhợt nhạt, tinh thần chậm chạp, mạch nhanh, huyết áp tụt, người bệnh hốt hoảng, kích động hoặc ngược lại nằm lờ đờ, mệt mỏi, có những mảng bầm tím ở chân tay, thân thể, thở nhanh nông.
* Triệu chứng thực thể
- Bụng chướng: bụng chướng đều, có khi chướng ở vùng trên rốn nhiều hơn, gõ vang do liệt ruột cơ năng, không có quai ruột nổi, rắn bò như trong tắc ruột cơ học. Khi ổ bụng có nhiều dịch có thể gõ đục ở vùng thấp.
- Phản ứng thành bụng: có thể phản ứng cục bộ hay toàn bộ vùng trên rốn, xuất hiện ở hạ sườn bên phải khi nguyên nhân gây biêm tụy cấp là sỏi mật.
- Mảng cứng trên rốn: có thể sờ thấy mảng cứng vùng thượng vị, có khi lan sang hai vùng dưới sườn, ranh giới không rõ, không di động, ấn đau, cảm giác ngay dưới tuỵ do hiện tượng hoại tử mỡ.
- Điểm sườn lưng một hay hai bên đau: có ở hầu hết các người bệnh viêm tụy cấp.
- Có triệu chứng vàng da kèm gan to khi nguyên nhân liên quan với túi mật to do sỏi, giun hoặc sỏi đường mật gây tình trạng ứ mật hoặc do viêm gan.
- Trường hợp nặng, nhất là trong viêm tụy cấp thể hoại tử, có thể gặp các mảng bầm tím dưới da ở hai bên mạng sườn hay quanh rốn, đây là dấu hiệu rất đặc hiệu, biểu hiện sự chảy máu ở vùng tụy và quanh tụy.
 |
| Biểu hiện đầu tiên của viêm tụy cấp là đau bụng |
Điều trị viêm tụy cấp
Theo BS Đoàn Tiến Mỹ, nguyên tắc điều trị viêm tụy cấp là điều trị nội khoa bảo tồn, bằng cách cho bệnh nhân nghỉ ngơi để tụy cũng được nghỉ ngơi, giảm tiết.
Bệnh nhân sẽ được truyền dịch thay vì ăn uống. Bởi khi ăn uống vào sẽ kích thích tuyến tụy bài tiết, khiến tình trạng bệnh diễn tiến nặng hơn.
Ngoài ra để giảm áp cho ổ bụng, giảm áp tụy khỏi căng, phù nề, BS sẽ cho đặt ống thông dạ dày vào trong dạ dày, để dẫn lưu dịch, hơi ứ đọng trong dịch trong dạ dày đi ra ngoài, giảm đau cho bệnh nhân.
Người nhà phản ánh muốn đưa nam thanh niên 20 tuổi qua Mỹ chữa trị nhưng không được phía bệnh viện Chợ Rẫy chấp nhận khiến bệnh nhân tử vong.
Khi thấy bụng đau nhói, ông Sinh nghĩ bị dạ dày nên uống giảm đau và tiếp tục ăn nhậu. Lúc bụng đau dữ dội, phải cấp cứu, mới bất ngờ trước căn bệnh mình mắc.
Một ngày sau cuộc nhậu với bạn bè, 2 người đàn ông đều bị đau bụng dữ dội, khó thở, không ăn uống được và nôn ói.
Sau khi nhận tạng hiến từ một người phụ nữ chết vì đột quỵ ở tuổi 53, đã có 3 người tử vong vì cùng một nguyên nhân: ung thư vú.
Được đưa tới 2 bệnh viện nhưng bác sĩ không tìm ra bệnh, thiếu nữ 14 tuổi suýt phải sống như người thực vật.
Văn Đức
